Donald Trump’ın yeni gümrük tarifesi politikası, bir ilkokul çocuğunun defterinden fırlamış gibi: Eğer siz bize daha çok mal satıyorsanız ama biz sizden az alıyorsak, demek ki siz bizi kandırıyorsunuz! Formül de hazır: (Ticaret açığı ÷ ithalat) x 100 = İntikam tarifesi.
Ama Trump nezaketi elden bırakmıyor, sonra da bu rakamı ikiye bölüyor. Adına da “karşılıklılık indirimi” diyor.
★★★
Çin örneği bu çocuk matematiğinin şahikası: ABD, 2024’te Çin’den 438.9 milyar dolarlık mal almış ama sadece 143.5 milyar dolarlık ihracat yapabilmiş. Ticaret açığı 295.4 milyar dolar. Trump’ın hesap makinesine göre bu, Çin’in ABD mallarına yüzde 67 vergi koyduğu anlamına geliyor. Bu yüzden Çin’e yüzde 33.5 gümrük tarifesi koymak ‘adil’ olurmuş.
Mantığa bak: Ticaret açığını doğrudan vergi oranı sanmak. Bu hesaba göre zenginle arkadaşlık da suç sayılır!
★★★
Dünya bu çocuk hesabını izlerken, ABD Başkanı bir grafikle kürsüye çıkıyor: Sol sütunda “Onlar bize ne kadar vergi koyuyor (aslında koymuyorlar)”, sağda “Biz onlara ne kadar koyacağız.” Her ülkenin adı yanında rastgele yüzdeler.
En çok “kandıran” ülke? Çin sanırsınız… Ama hayır, birincilik minik Lesotho’nun! 2.3 milyon nüfuslu, denize kıyısı olmayan Afrika krallığı. ABD’ye yıllık 237 milyon dolarlık ihracat yapıyor, karşılığında sadece 7 milyon dolarlık mal alıyor. Trump hemen formülü çalıştırıyor: “Demek ki hile var!” Sonuç: Lesotho’ya yapıştır yüzde 50 gümrük vergisini!
Nedeni: “Amerika soyuluyor.” Gerçek: Lesotho halkı zaten 3 dolarlık Amerikan ürünü bile alamıyor, çünkü paraları yok.
★★★
Yetmedi, listede bir de Güney Georgia Adaları var. Antarktika’ya yakın, penguenlerin yaşadığı, nüfusun askeri ve bilim insanlarından ibaret olduğu ıssız topraklar. ABD bu adalardan hiçbir şey ithal etmiyor, ama oradan birkaç teneke balık alınmış diye Trump oraya da gümrük vergisini yapıştırmış! Çünkü onun dünyasında “sizden hiçbir şey almadıysak ama siz bize bir şey sattıysanız, o zaman bizi dolandırdınız…”
★★★
Ama Trump önceki akşam yeni bir rekor daha kırdı: Çin’e yüzde 104 gümrük vergisi getirdi. Evet, yüzde 104. Bu sayı artık matematik değil, öfke krizinin katsayısı. Ekonomi profesörleri tarifeyi anlamaya çalışırken, Trump çoktan yeni denklemine geçmişti:
“Eğer çok sinirlendiysem, vergi yüzde 100’ü aşar.”
Böylece ticaret politikasında yeni bir çağ başlattı: Dört işlem değil, tek işlem – çarp!
★★★
İşte bu yüzden Trump’ın ticaret politikası, ‘yandaş’ Fox News kanalı izleyicisine belki milli gurur gibi geliyor olabilir ama dünya ekonomisinde yankısı şu: Çocukların oynadığı kum havuzuna dozerle dalmak. Kazanç yok, ama yıkım bol.
Dünya ekonomisi, ABD Başkanı’nın çocuk odasında uydurduğu bir denklemle sarsılıyor. Tarife dediğiniz şey, reel ekonominin karmaşık dengeleriyle hesaplanır; gönül koyma seviyesinde değil. Ama Trump’a göre bu, basit bir hesap: ABD her zaman haklı, geri kalan herkes kazıkçı.
Matematikte kötü olduğunuzu düşünüyorsanız artık sorun değil. Sizinle aynı hesap makinesini kullanan adam, şu anda dünya ekonomisinin tarifesini yazıyor.